هک به زبان ساده، نفوذ غیرمجاز به سیستم، دستگاه یا شبکه کامپیوتری برای دسترسی به اطلاعات، تغییر، تخریب یا سوءاستفاده از آن‌هاست. این عمل مانند ورود غیرقانونی به خانه دیگری بدون اجازه صاحب آن است. بر اساس ماده ۱ قانون جرایم رایانه‌ای، صرف دسترسی غیرمجاز به سامانه‌های رایانه‌ای محافظت‌شده (مانند سیستم‌های رمزگذاری‌شده) جرم محسوب می‌شود. مجازات این جرم شامل حبس از ۹۱ روز تا یک سال، جزای نقدی از ۲۰ میلیون تا ۸۰ میلیون ریال یا هر دو است.

هکرها معمولاً به دسترسی غیرمجاز بسنده نمی‌کنند و اهداف دیگری را دنبال می‌کنند. قانون جرایم رایانه‌ای برای اقدامات بعدی هکر جرایم زیر را تعریف کرده است:

۱. شنود غیرمجاز رایانه‌ای

اگر هکر پس از نفوذ غیرمجاز به رایانه یا گوشی شما، ارتباطات غیرعمومی (مانند تماس صوتی واتساپ یا چت‌های خصوصی) را شنود یا مشاهده کند، مرتکب جرم شنود غیرمجاز شده است. بر اساس ماده ۲ قانون جرایم رایانه‌ای، مجازات این جرم حبس از ۶ ماه تا ۲ سال، جزای نقدی از ۲۵ میلیون تا ۱۵۰ میلیون ریال یا هر دو است.

۲. تخریب یا اخلال در داده‌ها

چنانچه هکر پس از دسترسی غیرمجاز، داده‌های شما را حذف، تخریب یا مختل کند (مثلاً پیام‌ها یا فایل‌های حساب تلگرامی شما را پاک کند)، بر اساس ماده ۸ قانون جرایم رایانه‌ای مرتکب جرم تخریب و اخلال در داده‌ها شده است. مجازات این جرم شامل حبس از ۶ ماه تا ۲ سال، جزای نقدی از ۲۵ میلیون تا ۱۰۰ میلیون ریال یا هر دو است.

۳. تخریب یا اخلال در سامانه‌ها

اگر هکر با اقدامات خود سامانه رایانه‌ای شما را از کار بیندازد یا عملکرد آن را مختل کند (مثلاً با وارد کردن کدهایی گوشی شما را غیرفعال کند)، بر اساس ماده ۹ قانون جرایم رایانه‌ای مرتکب جرم تخریب و اخلال در سامانه‌های رایانه‌ای شده است. مجازات این جرم نیز حبس از ۶ ماه تا ۲ سال، جزای نقدی از ۲۵ میلیون تا ۱۰۰ میلیون ریال یا هر دو است.

۴. ممانعت از دسترسی اشخاص مجاز

اگر هکر با اقداماتی مانع دسترسی شما به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای شود (مثلاً شما را از ورود به حساب اینستاگرام‌تان محروم کند)، بر اساس ماده ۱۰ قانون جرایم رایانه‌ای مرتکب جرم ممانعت از دسترسی اشخاص مجاز شده است. مجازات این جرم حبس از ۹۱ روز تا یک سال، جزای نقدی از ۲۰ میلیون تا ۸۰ میلیون ریال یا هر دو است.

۵. سرقت داده‌ها

چنانچه هکر پس از نفوذ غیرمجاز، داده‌های شما را کپی یا منتقل کند (بدون حذف اصل داده‌ها)، بر اساس قسمت اول ماده ۱۲ قانون جرایم رایانه‌ای مرتکب جرم سرقت داده شده و به جزای نقدی از ۶ میلیون تا ۵۰ میلیون ریال محکوم می‌شود. اما اگر داده‌ها به‌گونه‌ای ربوده شوند که از دسترس شما خارج شوند، بر اساس قسمت دوم ماده ۱۲، مجازات شامل حبس از ۹۱ روز تا یک سال، جزای نقدی از ۲۰ میلیون تا ۸۰ میلیون ریال یا هر دو است.

۶. کلاهبرداری رایانه‌ای

اگر هکر با دسترسی غیرمجاز، اطلاعات حساب بانکی شما را سرقت کند و از آن برای خالی کردن حساب یا خرید آنلاین سوءاستفاده کند، بر اساس ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای مرتکب جرم کلاهبرداری رایانه‌ای شده است. مجازات این جرم شامل رد مال به صاحب آن، حبس از ۱ تا ۵ سال، جزای نقدی از ۵۰ میلیون تا ۲۵۰ میلیون ریال یا هر دو است.

۷. انتشار صوت، تصویر یا فیلم خصوصی

چنانچه هکر پس از نفوذ غیرمجاز، صوت، تصویر، فیلم خصوصی یا اسرار شما را منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد و این اقدام موجب ضرر یا هتک حیثیت شود، بر اساس ماده ۱۷ قانون جرایم رایانه‌ای مرتکب جرم شده است. مجازات این جرم حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال، جزای نقدی از ۲۰ میلیون تا ۱۵۰ میلیون ریال یا هر دو است.

نکته پایانی

موارد بالا به زبان ساده و با مثال‌هایی برای مخاطبان «آذر وطن» ارائه شده است. بااین‌حال، هر یک از این جرایم در نظام کیفری و حقوق جزای رایانه‌ای دارای جنبه‌های فنی و تخصصی هستند که نیازمند بررسی دقیق‌تر است.t