وسعت این شهرستان در حدود 2523 کیلومتر مربع بوده و تقریبا 7/6 % از مساحت کل استان را بخود اختصاص داده است. اين شهرستان از شمال با شهرستان هشترود (استان آذربايجان شرقي)، از غرب با شهرستان شاهيندژ (استان آذربايجان غربي)، از جنوب‌غربي با شهرستان سقز (استان كردستان) و از شرق با شهرستان ماهنشان (استان زنجان) همسايه است. اين شهرستان در واقع حايل بين 4 استان آذربايجان شرقی، آذربايجان غربی، كردستان و زنجان است.

تکاب از دو بخش مركزي و تخت سليمان و شش دهستان به نام‌هاي احمدآباد، چمن، ساروق، افشار، انصار و كرفتو  تشكيل شده است.

جاذبه‌های طبیعی بسیاری در این منطقه وجود دارد که به اختصار به شرح آنها پرداخته می‌شود:

زندان سليمان

اين كوه ميان تهي در فاصله 3 كيلومتري غرب مجموعه باستاني تخت سليمان واقع شده است. ارتفاع اين كوه مخروطي شكل از سطح زمنيهاي مجاور بين 97 تا 107 متر مي باشد و برفراز آن دهانه گود عميقي در حدود 80 متر ديده مي شود كه قطر دهانه آن بطور تقريبی 65 متر است. در پيرامون طوقه اين مخروط بقاياي معبدي مربوط به هزاره اول قبل از ميلاد باقي مانده كه مورد كاوش علمی باستان شناسی قرار گرفته است.

آبهای گرم نصرت آباد

در فاصله دو کیلومتری نصرت آباد و در پایین کوه زندان حفره های آب گرمی وجود دارد که به صورت فواره ای در اعماق زمین در مکانهای مختلف بیرون آمده و بنا به روایت گذشتگان آبها خاصیت دارویی داشته و با دمای 40 درجه سانتی گراد در هر 4 فصل بعلت اقدامات و ایجاد تأسیسات مناسب گردشگری بهترین مکان برای استحمام در طبیعت برای بازدیدکنندگان می باشد.

چمن متحرک بدرلو(چملی گول)

چملی گل در 17 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب و در روستای بدرلو از دهستان افشار بخش مرکزی واقع شده است. در حدود 3 کیلومتری شرق روستاي يک استخر آب ديده مي‎شود که به (چملي گول) يا (چمنلي گول) مشهور است.

در داخل دره سرسبز و درختان چنار و بید و نیزار و چمن دریاچه ای به قطر تقریبی 80 متر و با جزیره ای شناور مملو از نی به قطر 60 متر وجود دارد که در اثر وزش باد به طرفین در حال حرکت می باشد که به علت لجن زار بودن و نیزار فراوان اطراف دریاچه، نزدیک شدن به محدوده آن مشکل می باشد و تنها از طرف مشرق دریاچه یک راه باریک منتهی به محدوده و ساحل دریاچه موجود است. جزیره متحرک با ساحل کناری دریاچه حدوداً 5/1 متر و بعضی جاها حدوداً 7 الی 8 متر فاصله دارد.

اين استخر جاي خاصي را در فرهنگ مردم منطقه به خود اختصاص داده و با راز و رمز خاصي تعبير مي‎شود. اطراف اين استخر را چمن احاطه نموده است و در وسط آن نيز يک زمين چمنزار و نيزار قرار گرفته که متحرک است و توسط باد به اين سو و آن سو برده مي‎شود. چمن‎هاي وسط استخر هميشه سبز بوده و مردم بر اين باورند که هر گاه اين چمن‎ها خشک شود خشکسالي در منطقه اتفاق می افتد.

اين استخر با آب سرد، دهانه هاي آبدار يک چشمه آهکساز بزرگ مثل تخت سليمان است که اسيد کربنيک محلول در آن، لايه هاي تراورتني ديواره را که بر روي آنها چمن روئيده است خورده، ولي خاک روي آن که توسط ريشه چمن‎ها به هم متصل شده است باقي مانده و خاک چمن‎دار در اثر انحلال تراورتن‎های زيری خود از زمينهاي اطراف جدا شده و به صورت جزيره ای سبز و کوچک بر روی آب شناور مانده است و توسط باد به حرکت در می آيد.

آبشار قینرجه

آبشار فصلی قینرجه در قسمت غربی کوه بلقیس و در محل روستای قینرجه (از توابع تازه کند) در پنجاه کیلومتری شمال تکاب واقع است و زیبایی خاص خود را دارد. این آبشار در مسیر رودخانه این روستا قرار گرفته و در فصول گرم سال آب آن جهت مصارف کشاورزی بسته میشود. همچنین دامنه های کوه بلقیس با ارتفاع ۳۳۳۲ متر نیز یکی از زیباترین جلوه های طبیعی منطقه می باشد که پوشش گیاهی بسیار متنوعی دارد. سنگ های این منطقه متمایز بوده و بویی خاص دارند، خاک و سنگ این منطقه بیشتر شبیه سنگ های آتشفشانی است و چشمه های جوشان و معدنی به وفور دیده می شوند. بناهای تخریب شده متعلق به هزاران سال پیش و مردمانی پرتلاش و کم ادعا، اسراری ناگفته دارند. در یک کلام ترکیب طبیعت و تاریخ در این منطقه برای هر بیننده ای حیرت آور خواهد بود.

آبشار فصلی قینرجه در قسمت غربی کوه بلقیس و در محل روستای قینرجه (از توابع تازه کند) در پنجاه کیلومتری شمال تکاب واقع است و زیبایی خاص خود را دارد. این آبشار در مسیر رودخانه این روستا قرار گرفته و در فصول گرم سال آب آن جهت مصارف کشاورزی بسته می شود. همچنین دامنه های کوه بلقیس با ارتفاع ۳۳۳۲ متر نیز یکی از زیباترین جلوه های طبیعی منطقه می باشد که پوشش گیاهی بسیار متنوعی دارد. سنگ های این منطقه متمایز بوده و بویی خاص دارند، خاک و سنگ این منطقه بیشتر شبیه سنگ های آتشفشانی است و چشمه های آبگرم جوشان و معدنی به وفور دیده می شوند.

زندان نبی کندي

در فاصله بين دو روستاي نبی کندي و قيزقاپان يک چشمه آهکساز با مخروط کوتاه (حدود 5 متر) و دهانه ‎اي دايره ‎اي شکل به قطر 100 متر ديده مي‎ شود که عمق دهانه آن حدود 30 متر می باشد. ديواره دهانه پرشيب و متشکل از لايه‎ هاي نازک‎ تراورتن‎هاي نواري مي‎ باشد. در گوشه غربي آن درياچه اي به قطر 20 متر و عمق حدود 30 متر با آب سرد گاز کربنيک دار ديده می شود.