آذر وطن: پیش از هر سخنی از اینکه دعوت ما را پذیرفتید تشکر می‌کنم. لطفا بفرمایید شرایط فعلی کانون چگونه است و در حال حاضر چه فعالیت‌هایی در کانون در حال انجام است؟

مجموعه کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، یک نهاد دولتی تخصصی فرهنگی حوزه کودک و نوجوان است که وظیفه اصلی آن پرورش حوزه تفکر و خلاقیت کودکان و نوجوانان و شناسایی و ارتقای استعدادهای آنان است و از این جهت کانون در شرایط کاملاً مطلوبی قرار دارد.

ما در حال حاضر 31 مرکز کانون داریم که نزدیک به متوسط کشوری است، با این حال نیازمند توسعه مراکز کانون هستیم. مراکز کانون به سه بخش تقسیم می‌شود. تعدادی مراکز ثابت، و تعدادی هم سیار که تجهیز شده و به مناطق مختلف شهری و روستایی می‌رود و تعدادی هم کتابخانه‌های پستی هستند که در قالب بسته‌های پستی، خدمات کتابخانه‌ای ارائه می‌دهد.

لازم به ذکر است که بهره‌مندی کودکان از کانون، بر خلاف مدرسه کاملا داوطلبانه است و کودکی که به کانون می‌آید، به جهت جذابیت‌های آن که رغبت پیدا می‌کند. کانون در کنار آموزش‌هایی که ارائه می‌کند اعتمادبنفس و خودباوری کودکان و نوجوانان را تقویت می‌کند؛ یعنی غایت فعالیت‌های کانون، تربیت نسلی فرهیخته، علاقه‌مند و نخبه؛ همچنین مسئولیت پذیر، متعهد و باورمند به مسائل اعتقادی و توانایی‌های خود و کشور است و این تنها یک شعار نیست. تجربه کانون نشان می‌دهد کودکانی که در کانون پرورش یافته‌اند در هر موقعیت اجتماعی که قرار گرفته‌اند افراد موفقی هستند. چون خودباوری و اعتمادی که کانون به آنان داده است و اساس تفکری که در آنها شکل گرفته باعث می‌شود که در برحه‌های مختلف تصمیمات درستی اتخاذ کنند. بزرگترین سرمایه کانون اعتماد خانواده‌هاست و تلاش ما این است که نه تنها این اعتماد را خدشه‌دار نکنیم، بلکه روز به روز سطح فعالیت‌ها را ارتقا دهیم.

آذر وطن: در حال حاضر چه تعداد افراد از خدمات کانون بهره‌مند می‌شوند؟ همچنین با توجه به اینکه نسل امروز تفاوت‌های بسیاری با نسل‌های گذشته دارد، آیا در متدهای کانون هم تغییراتی ایجاد شده که بتواند نیاز امروز کودکان را برآورده سازد؟

کانون اکنون ۶۰ سال است که در حال فعالیت است و قطعاً به بروزرسانی مستمر نیاز دارد. در همین مرکز که بخش اداری است، ماهانه ۵هزار کودک و نوجوان رفت و آمد می‌کنند. ما ۶۲ عنوان فعالیت در ۴ قالب علمی، فرهنگی، هنری و ادبی برگزار می‌کنیم. فعالیت‌هایی مانند نمایش عروسکی، نمایش خلاق، کارگاه‌های خوشنویسی، نقاشی، سفال؛ کارگاه‌های علمی نجوم، رباتیک، هوش مصنوعی، کارگاه‌های ادبی مانند شعر و داستان و نوشتن خلاق بخشی از این فعالیت‌هاست.

به طور کلی سالانه متوسط ۳۵۰ تا ۳۸۰ هزار کودک در استان از خدمات کانون بهره‌مند می‌شوند. این تعداد شامل کودکانی است که چه بصورت تجمعی از مدارس می‌آیند و چه به صورت انفردای و داوطلبانه. حدود ۵۰درصد دانش آموزان سالانه حداقل یک یا دو بار از فعالیت‌های کانون بهره‌مند می‌شوند که یا خود به کانون می‌روند و یا کانون به مدارس می‌رود و یا از طریق پاکت‌های پستی با کانون در ارتباطند.

اما سوالی که فراتر از آمار و ارقام است این است که انتظارات و نوع نگاه بچه‌های این نسل متفاوت است. با این وجود تعدادی فعالیت‌ها نه تنها به مرور زمان کهنه نمی‌شوند، بلکه همیشه به‌روز هستند؛ مثل کتاب و کتابخوانی. مرغکی که در لوگوی کانون دیده می‌شود در واقع یک کتاب است که به شکل پرنده درمی‌آید. بر این اساس در کانون هیچگونه فعالیتی برگزار نمی‌شود مگر اینکه پایه آن کتاب باشد. چون کتاب و کتابخوانی در هر زمانی تازه است و تولید محتواها و گرافیگ و عناوین تازه بصورت مداوم در کانون اتفاق می‌افتد.

ولی برخی در خصوص برخی فعالیت‌ها از جمله حوزه فضای مجازی باید ورود جدی و اثرگذار داشته باشیم. هم اکنون آموزش هوش مصنوعی، برنامه نویسی، رباتیک و فعالیت‌های علمی مانند زیست گیاهی طی کارگاه‌های تخصصی توسط مربیان مجرب برگزار می‌شود، ولی این کافی نیست و قطعا ما باید در حوزه‌های مختلف ورود کنیم. در این خصوص به عنوان مثال کافنا یا کانون فناوری‌های نوین که در اسفند 1403 افتتاح شد، اولین قدم برای توسعه فعالیت‌های علمی بوده. ما همچنین مرکز تخصصی علوم نجوم کودک و نوجوان را در تبریز داریم که تمام اینها کمک می‌کند با فرزندان نسل جدید تعامل بیشتری برقرار کنیم. زمانی ما با دوربین‌های آنالوگ فیلمبرداری می‌کردیم، اما اکنون این کارها با موبایل انجام می‌شود. ما برای این کودکان و مخصوصا نوجوانان کارگاه‌های فیلمبرداری و تصویربرداری برگزار می‌کنیم. مخصوصا برای نوجوانان. چون کار فرهنگی در حوزه نوجوان به نحوی که بتوانیم آنها را علاقه مند کرده و نگه بداریم مهم است. در نتیجه از طریق بروز رسانی فعالیت‌ها و تعامل و ارتباط مستمر تلاش می‌کنیم که آنها را مشارکت پذیر کنیم.

آذر وطن: چندی پیش سمپوزیوم آرمانشهر کودکان برگزار شد. این سمپوزیوم چه دستاوردهایی برای کانون داشته است؟

این سمپوزیوم به همت دبیرخانه "تبریز شهر دوستدار کودک" که در شهرداری تبریز مستقر است برگزار شد. کانون یکی از اعضای فعال این دبیرخانه است. در این سمپوزیوم اساتید و دانشجویان خلاق حوزه معماری حضور داشتند که در خصوص توجه به نیازهای کودکان در شهرسازی و مبلمان شهری تبادل نظر کردند. و اما کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در سمپوزیوم به دنبال محتوایی بود که در کنار این سخت افزارها به کودکان ارائه می‌شود؛ اینکه بعنوان مثال چه بازی‌هایی برای توسعه مطالعه و یا مشارکت پذیر ساختن کودکان در فعالیت‌های فرهنگی باید به آنها ارائه شود و هنگامی که بنا یا مرکزی برای کودکان احداث می‌شود محتوای آن هم در نظر گرفته شود. این سمپوزیوم هم به لحاظ کیفیت برگزاری و هم تبادل نظر در خصوص نرم افزار و سخت افزار دستاوردهای بسیار خوبی برای کانون داشت.

آذر وطن: با توجه به اینکه امکانات مناطق محروم و کم برخوردار شهر برای کودکان بسیار کمتر است، برای این بخش‌ها بخصوص در اوقات فراغت چه برنامه‌هایی دارید؟

اولا لازم به ذکر است که کانون پرورش فکری نهادی است که ویژه اوقات فراغت در تمام طول سال است. عضو کانون همزمان با دوران مدرسه و در هر زمانی که فراغتی برای کار فرهنگی دارد به کانون می‌آید؛ کانون تنها نهاد تخصصی اوقات فراغت است که در طول سال و نه فقط تابستان فعالیت دارد.

جای خوشحالی دارد که اغلب مراکز کانون پرورش فکری تبریز در مناطق کم برخوردار و حتی محروم و آسیب پذیر واقع شده است. یعنی ما در شهرک ارم، اندیشه، شهرک امام، بازارچه سیلاب و ملا زینال مرکز کانون داریم.

ما در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی تلاش بسیاری کرده‌ایم، زیرا اولین قربانی آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق، نزاع، خشونت، اعتیاد و ... کودکان هستند. یکی از جدی‌ترین مخاطبان کانون پرورش فکری، خانواده‌ها هستند و کارگاه‌هایی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی برای خانواده‌ها در این مناطق برگزار می‌کنیم به آگاهی به خانواده‌ها کمک می‌کند. تلاش در جهت تحکیم و تقویت بنیان خانواده از جمله اهداف کانون است که در قالب کارگاه‌های پدر و کودک، سعی می‌کنیم در حوزه آسیب‌های اجتماعی ورود کنیم. ما همچنین یک تماشاخانه سیار داریم که در مناطق محروم به ارائه خدمات می‌پردازد. همینطور در مدارس مناطق محروم کتابخانه‌های کلاسی نصب می‌کنیم تا دانش‌آموزان بتوانند از مطالعه کتاب بهره‌مند گردند.

آذر وطن: تعامل کانون با خانواده‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

خانواده‌هایی که از گذشته با کانون آشنایی دارند و غایت کانون را می‌دانند، افرادی هستند که امروز نوه‌های خود را به کانون می‌آورند. هیچ سرمایه‌ای برای ما بزرگتر از اعتماد خانواده‌ها نیست و ما سعی داریم این اعتماد را خدشه‌دار نکنیم. برای اوقات فراغت تابستان فعالیت‌های ویژه و اردویی، کارگاههای مختلف و متنوع و فعالیت‌های علمی و هنری در نظر گرفته‌ایم. همینطور برنامه‌های تجمعی که با حضور خانواده‌ها برگزار می‌شود جزو فعالیت‌های کانون است. همایشی به عنوان خانواده شاد داریم و به این تعبیر هر برنامه‌ای که با حضور خانواده‌ها برگزار می‌کنیم، محوریت اصلی آن امید و نشاط و ایجاد فضایی توام با شادی بین ارکان و اعضای خانواده است.

آذر وطن: در خصوص پویشی که توسط رئیس جمهور برای مصرف انرژی راه انداخته شد، کانون چه فعالیت و اقدامی داشته است؟

ما با آبفا و محیط زیست تفاهم نامه همکاری داریم. در هر پویشی که در زمینه مصرف بهینه انرژی و مراقبت از محیط زیست به راه می‌افتد، سازمان‌های متولی انرژی به دلیل اینکه می‌دانند سبک و ساختار فعالیت‌های کانون در ذهن کودکان موثر است و موضوع مدنظر را در قالب این فعالیت‌ها به صورت آموزش غیرمستقیم به کودکان منتقل می‌کنیم با ما همکاری مستمر دارند. و کانون بعنوان یک نهاد موثر فرهنگی در ذهن و زبان کودکان با تمام توان در این خصوص انجام وظیفه می‌کند.

آذر وطن: آیا کانون برای کودکان با نیازهای خاص هم خدماتی در نظر گرفته است؟

کانون برای کودکانی که معلول جسمی و حرکتی و یا ذهنی هستند، مرکزی به نام "فراگیر" را که مرکز شماره 1 ماست در نظر گرفته که برای این کودکان تجهیزات خاص دارد و در این زمینه با مدارس استثنایی استان هم نزدیکترین تعامل و همکاری را داریم و یکی از مخاطبان جدی فعالیت‌های کانون این عزیزان هستند.

آذر وطن: برای نوجوانان به طور ویژه چه برنامه‌هایی برگزار می‌کنید؟

ما یک تعداد انجمن تخصصی داریم که اعضای آن نوجوانان هستند، از جمله انجمن شعر شهریار، انجمن داستان شهریار، انجمن هنرهای نمایشی، انجمن عکاسی و این انجمن‌ها ماهانه یک جلسه با حضور اعضای نوجوان دارند. در هر جلسه، یک استاد یا هنرمند مهمان ویژه این انجمن است. همچنین تعدادی اردوی ادبی و هنری داریم. در واقع ما می‌خواهیم نوجوانان را در مجموعه خودمان حفظ کنیم و به آنها بها بدهیم. در این راستا آثار آنها را چاپ می‌کنیم. "آفتاب در پنجره" مجموعه آثار نوجوانان است که سالانه دو شماره از آن چاپ می‌شود. ما نوجوانانی را که داستان می‌نویسند، به باشگاه سیمرغ و قاف معرفی می‌کنیم و یکی از اعضای فعال و ثابت باشگاه‌های قاف و سیمرغ که شامل خاص‌ترین و مستعدترین نوجوانان حوزه ادبی است، نوجوانان آذربایجان شرقی هستند. یک مرکز تخصصی نوجوانان داریم که در حال راه اندازی در مرکز شماره 5 شهرک ارم است و در فاز 4 سهند هم سال گذشته یک مرکز مجهز افتتاح کرده‌ایم و یکی از مجهزترین مراکز کانون در سطح استان، این مرکز است.