کد یادداشت2037
تاریخ انتشار۱۴۰۴/۷/۴, ۱۸:۳۲:۰۷
جستجو
در حال بارگیری
تراکتور روم
مرجع بحث های پیرامون تراکتور
یادداشت
سیاست‌مداری میان دو آتش؛ به مناسبت زادروز حسن تقی‌زاده

سیاست‌مداری میان دو آتش؛ به مناسبت زادروز حسن تقی‌زاده

۵ مهر، زادروز حسن تقی‌زاده، از چهره‌های برجسته اما جنجالی تاریخ معاصر ایران است؛ ادیبی سیاست‌ورز که نقش او در انقلاب مشروطه، مجلس ملی و تحول فکری ایران، در کنار نقدهای جدی مخالفانش، تصویری پیچیده از او ساخته است.
سیاست‌مداری میان دو آتش؛ به مناسبت زادروز حسن تقی‌زاده


حسن تقی‌زاده در ۵ مهر ۱۲۵۶ در تبریز متولد شد؛ در فضایی فرهنگی و روشنفکرانه که بعدها به یکی از هسته‌های اصلی انقلاب مشروطه تبدیل شد. او در کنار محمدعلی تربیت، کتاب‌فروشی کوچکی در تبریز راه‌اندازی کرد که به پاتوقی برای روشنفکران تبدیل شد و از طریق آن با روزنامه‌های عربی و فارسی چاپ قاهره و استانبول، به دنیای سیاست جهانی چشم دوخت.

با آغاز نهضت مشروطه، در انتخابات صنفی به عنوان نماینده بازرگانان تبریز انتخاب شد. نقش‌آفرینی او در تدوین قانون اساسی و حمایت از آرای متجددانه‌اش، موجی از مخالفت‌ها به‌ویژه از سوی روحانیون سنت‌گرا برانگیخت که او را به بی‌دینی متهم می‌کردند.

در تهران، مخالفت با اتابک (امین‌السلطان) به نقطه اوج رسید و پس از ترور اتابک، تقی‌زاده متهم ردیف اول شد. اختلاف او با محمدعلی شاه نیز تشدید شد و در جریان به توپ بسته شدن مجلس اول، او به سفارت انگلستان پناه برد. پس از کشمکش‌های سیاسی، دولت مجبور به تبعید او شد.

در دوره دوم مجلس، او باز هم به صحنه سیاست بازگشت و ریاست حزب دموکرات را برعهده گرفت. با ترور آیت‌الله بهبهانی، موج تازه‌ای از اتهام‌زنی‌ها دامن او را گرفت و حتی بستگانش قربانی این فشارها شدند. نهایتاً مجلس اعتبارنامه او را رد کرد و بار دیگر تبعید در پیش گرفت؛ این‌بار به استانبول و سپس اروپا، جایی که مجله‌ی کاوه را منتشر کرد، نشریه‌ای که بسیاری از بزرگان ادبی و فکری آن روزگار مانند دهخدا و جمالزاده در آن قلم می‌زدند.

تقی‌زاده در سال‌های پایانی عمرش دچار فلج پا شد و با ویلچر در مجامع حاضر می‌شد. او در ۸ بهمن ۱۳۴۸ در تهران درگذشت و در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.

< M >