

گنج قارون یا Karun Hazinesi مجموعهای نزدیک به ۴۰۰ قطعه از آثار زرین و جواهرآلات باستانی است که در دهه ۱۹۶۰ از تپههای باستانی منطقه اوشاک به شکل غیرقانونی خارج شد. این آثار متعلق به پادشاهی لیدیها است؛ تمدنی قدرتمند که در قرن هفتم و ششم پیش از میلاد در غرب آناتولی، با پایتختی ساردیس، شکوفا شد. لیدیها در تاریخ بیش از هر چیز به دلیل ابداع نخستین سکههای فلزی جهان شناخته میشوند. در اوج شکوه این پادشاهی، پادشاه کرزوس (Croesus) – که در منابع ترکی به نام «قارون» شناخته میشود – بر تخت نشست. او نه تنها به دلیل ثروت افسانهایاش در جهان باستان مشهور بود، بلکه نامش در ادبیات و فرهنگ عامه هم مترادف «دارایی بیپایان» شد. بخشی از این شهرت به افسانهها بازمیگردد. در روایتهای کهن، قارون چنان ثروتمند بود که گنجینههایش پایانناپذیر به نظر میرسید. همین افسانه باعث شد بعدها هر ثروت عظیمی به او نسبت داده شود. «گنج قارون» در ترکیه امروز نیز به همین سنت نامگذاری پیوند خورده است. این گنجینه شامل تاجها، گردنبندها، کمربندهای طلایی، ظروف نقرهای و زیورآلاتی با طراحیهای ظریف است که نشان از هنر درخشان زرگری لیدیها دارد. اشیایی که در دل خاک اوشاک مدفون مانده بودند، در دهه ۱۹۶۰ به شکل قاچاق از کشور خارج شدند و به موزه متروپولیتن نیویورک راه یافتند. دولت ترکیه نزدیک به سه دهه برای بازگرداندن این آثار جنگید. سرانجام در ۲۵ سپتامبر ۱۹۹۳، پس از یک دعوای حقوقی طولانی، گنجینه به کشور بازگردانده شد و امروز در موزه باستانشناسی اوشاک به نمایش درآمده است. این رخداد نه تنها یک پیروزی فرهنگی، بلکه نمادی از بازپسگیری هویت تاریخی به شمار میآید. «گنج قارون» ترکیبی شگفتانگیز از تاریخ و افسانه است؛ یادگاری از لیدیها و ثروت بیمانند پادشاهی که نامش هنوز، هم در داستانها و هم در حافظه جمعی، نشانهای از قدرت و دارایی بیپایان است.

