کد یادداشت1942
تاریخ انتشار۱۴۰۴/۶/۲۶, ۱۸:۲۴:۳۲
جستجو
در حال بارگیری
تراکتور روم
مرجع بحث های پیرامون تراکتور
یادداشت
یادی از فیهامان دوران، پدر پرتره‌ در نقاشی ترکیه

یادی از فیهامان دوران، پدر پرتره‌ در نقاشی ترکیه

در سکوتی که از دل رنگ‌ها می‌آمد، فیهامان دوران دستانی داشت که با هر ضربه‌ قلم‌مو، نه فقط چهره‌ای را تصویر می‌کرد، بلکه زندگی و احساس را در قاب نگاه مخاطب می‌نشاند. مردی که «پرتره» را از تقلید ظاهر به مرزهای معنا رساند و امروز، در سالروز تولدش، هنوز نگاه‌های بسیاری به خطوط آرام و فرم‌های پُر از احساس او خیره می‌مانند.
یادی از فیهامان دوران، پدر پرتره‌ در نقاشی ترکیه


در تاریخ هنر ترکیه، نام فیهامان دوران با رنگ‌هایی از وقار، انزوا، و در عین حال ژرف‌ترین ارتباط انسانی گره خورده است. هنرمندی که نه فقط یکی از برجسته‌ترین پرتره‌نگاران دوران خود بود، بلکه پلی میان سنت و نوگرایی در هنر نقاشی ترکیه بنا کرد.

متولد 17 سپتامبر 1886 در استانبول، دوران در محیطی پرورش یافت که در آن خوشنویسی و ادب سنتی با نبوغ تصویری‌اش آمیخته شد. آموزش‌های اولیه‌اش در مدرسه‌ی سلطنتی گالاتاسرای، او را با چهره‌هایی چون شفقت داغ و توفیق فکریت همراه کرد. اما نقطه عطف زندگی‌اش، سفرش به پاریس بود؛ جایی که زیر نظر اساتیدی چون ژان پل لورن و فرناند کورمون، نگاهش را به رنگ، نور و فرم بازآفرینی کرد.

پرتره‌هایی که فیهامان دوران خلق کرد، تنها بازتاب فیزیکی چهره‌ها نبودند؛ آن‌ها نگاهی بودند به درون شخصیت، ترکیبی از واقع‌گرایی آکادمیک و احساسات امپرسیونیستی. او نه فقط صورت را، که حضور را به تصویر می‌کشید. چهره‌هایی چون آتاتورک، اسمت اینونو و دکتر عاقل مختار، در قاب‌های او حیاتی دوباره می‌گرفتند.

اما هنر فیهامان دوران فقط در چهره‌ها خلاصه نمی‌شد. منظره‌ها و طبیعت بی‌جان‌هایش – با گل‌های ساده‌ی باغ یا گوشه‌ای از اتاقی قدیمی – نیز حامل همان سکوت و ژرفایی بودند که در نگاه پرتره‌هایش جریان داشت. او با استفاده از پالت‌های رنگی گرم، کمپوزیسیون‌هایی می‌ساخت که حسی از خانه، خاطره و تأمل را به مخاطب منتقل می‌کرد.

دوران فقط هنرمند نبود؛ مربی، خطاط و فعال فرهنگی بود. از سال 1919 در آکادمی دختران هنرهای زیبا (İnas Sanayi-i Nefise Mektebi) تدریس کرد، بعدها به یکی از پایه‌گذاران اتحادیه‌های هنری ترکیه بدل شد، و تا پایان عمر، در آموزش و انتقال تجربه‌هایش کوشید.

خانه‌اش در نزدیکی دانشگاه استانبول، که اکنون به عنوان خانه فرهنگ و هنر فیهامان دوران بازگشایی شده، فضایی‌ است که هنوز بوی رنگ، کاغذ، کتاب و گفت‌وگو در آن زنده است. در آن خانه، که در گذشته محفل هنرمندان استانبول بود، اکنون ردپای تاریخ هنر نوین ترکیه قدم می‌زند.

فیهمان دوران، با درگذشت خود در سال 1970، تنها از دنیا نرفت؛ او خود را در صدها پرتره، ده‌ها اثر هنری و در جان شاگردان و مخاطبانش جاودانه کرد. مردی که در نگاه آرامش، آینه‌ای از تاریخ، احساس و اصالت نهفته بود.


< M >