در روزگاری که نقاشی، شغل و حرفه محسوب نمی‌شد و هنرمند بودن دغدغه‌ای فرعی در حاشیه زندگی بود، جعفر پتگر نقاشی را به عنوان راه و رسم زیستن برگزید. در اسفند ۱۲۹۹ در تبریز به دنیا آمد؛ در خانواده‌ای متوسط، در محله‌ای قالیباف‌نشین، با پدری که با دستان پینه‌بسته‌اش، نخ‌های رنگین قالی را به طرح می‌نشاند.

پتگر اما، همان‌قدر که از دار قالی آموخت، از طبیعت، از درد انسان‌ها، از زیبایی پنهان در زندگی روزمره هم الهام گرفت. هنوز خواندن و نوشتن نمی‌دانست که «زیبایی» را در طبیعت می‌دید و با هر آنچه در دسترس داشت، تصویری از آن بر کاغذ می‌نشاند. در همان سال‌های کودکی، همراه پدر به کارگاه‌های قالیبافی می‌رفت و نقش قالی‌ها را همانند باغی خیال‌انگیز، تصویری از بهشت می‌دید.

با تمام مخالفت‌های پدر، در نهایت پایش به هنرستان صنایع مستظرفه تبریز باز شد؛ جایی که زیر نظر میرمصور، یکی از استادان بزرگ آن روزگار، طراحی و نقاشی را آموخت و با رئالیسم غربی نیز از طریق کارت‌پستال‌های اروپایی آشنا شد.

در نوجوانی به تهران رفت، در اداره صناعات نزد ابوالحسن صدیقی آموزش دید، و بعدها در کلاس‌های مادام آشُب در دانشگاه تهران، نگاه هنری‌اش را گسترده‌تر کرد. او یکی از نخستین هنرمندانی بود که با برادرش علی‌اصغر پتگر در سال ۱۳۱۹، نخستین آموزشگاه خصوصی نقاشی را در ایران، در خیابان نادری تهران تأسیس کرد. آتلیه او، پاتوقی برای اهل فرهنگ بود؛ از صادق هدایت، جلال آل‌احمد، و بزرگ علوی تا فروغ فرخزاد، سهراب سپهری و هانیبال الخاص که نزد او نقاشی آموختند.

جعفر پتگر، نقاشی را در سه دوره هنری تجربه کرد؛ در دوره اول (۱۳۱۵–۱۳۲۵)، مردم و طبیعت بومی سوژه اصلی آثارش بودند. در دوره دوم (۱۳۲۶–۱۳۳۳)، سبک شخصی‌اش شکل گرفت و با جسارت بیشتر به تجربه‌گرایی پرداخت. و از ۱۳۳۴ به بعد، نقاشی برایش ابزاری برای سلوک و تفکر شد؛ جایی که هنر را «اندیشیدن» می‌دانست و فرم و محتوا را در خدمت بیان معنای انسانی و الهی به کار می‌گرفت.

از مشهورترین آثارش می‌توان به رفوگر، قالی‌فروشان دوره‌گرد، قهوه‌خانه امیرآباد، خانه نقاش، مکتب قرآن، از اینجا تا ابدیت، شهریار و مرغ‌فروش اشاره کرد که بسیاری از آن‌ها امروز در موزه هنرهای معاصر تهران نگهداری می‌شوند.

جعفر پتگر در ۲۵ شهریور ۱۳۸۴ در تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. میراث او، نه‌تنها در تابلوهای نقاشی‌اش، بلکه در ذهن و قلب هنرجویانی که به او دل بسته بودند، همچنان زنده است.