روز ملی صنعت چاپ فرصتی است برای بازاندیشی در یکی از صنایعی که سال‌ها در قلب فرهنگ، نشر و آموزش کشور جای داشته است. امروز اما این صنعت در ایران و جهان با چالش‌های بزرگی روبه‌رو است: کاهش تیراژ کتاب‌ها و نشریات به‌دلیل گسترش محتوای دیجیتال، افزایش هزینه کاغذ و مواد اولیه، و نیاز روزافزون به فناوری‌های نوین و کم‌مصرف.

یکی از مهم‌ترین مباحثی که در سطح جهانی به صنعت چاپ گره خورده، موضوع چاپ سبز و به‌ویژه استفاده از کاغذهای بازیافتی است. در بسیاری از کشورها، حرکت به سمت «کتاب سبز» تنها انتخابی اقتصادی نیست بلکه بخشی از تعهد ناشران و چاپخانه‌ها به حفظ محیط زیست و کاهش ردپای کربن به شمار می‌رود. برای نمونه، در اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی سهم کاغذهای بازیافتی و دارای گواهی‌های زیست‌محیطی (مانند FSC) در چاپ کتاب و مجلات به‌طور قابل توجهی بالاست و حتی برخی ناشران از این موضوع به‌عنوان مزیت رقابتی و ارزش فرهنگی خود یاد می‌کنند.

اما در ایران، واقعیت کمی متفاوت است. هرچند کاغذهای کاهی یا نخودی که بخشی از آن‌ها از مواد بازیافتی تهیه می‌شوند در بازار وجود دارند، اما استفاده از آن‌ها غالباً به دلیل قیمت پایین‌تر نسبت به کاغذ سفید تحریر است؛ نه یک انتخاب آگاهانه برای حفظ منابع طبیعی یا پاسخی به دغدغه‌های زیست‌محیطی. به بیان دیگر، آنچه در جهان تحت عنوان «چاپ سبز» یک سیاست و فرهنگ رو به گسترش است، در ایران بیشتر به عنوان یک راهکار اقتصادی اضطراری معنا پیدا کرده است.

مقایسه‌ای کوتاه میان ایران و سایر کشورها نشان می‌دهد که در حالی که جهان در حال حرکت به سمت کتاب سبز به‌عنوان انتخابی اخلاقی و زیست‌محیطی است، در ایران این روند هنوز بیشتر تحت تأثیر شرایط اقتصادی است تا آگاهی محیط‌زیستی.

روز ملی صنعت چاپ می‌تواند نقطه عطفی باشد برای اینکه فعالان این صنعت در ایران نیز به جایگاه و اهمیت چاپ سبز توجه بیشتری نشان دهند؛ نه‌تنها برای کاهش هزینه‌ها، بلکه به عنوان مسئولیتی فرهنگی و زیست‌محیطی در قبال آینده.